Bruk av bio- og genteknologi opp gjennom tidene
5000–4000 f.Kr. (yngre steinalder)
Ei ca. 7000 år gammal krukke frå det som no er Iran, inneheld restar av noko som truleg har vore vin laga av kvae og druer. Og for 6000 år sidan brygga sumerarane i det gamle Mesopotamia (no Irak) øl. Ølet speler ei viktig rolle i samfunnet. Dei hadde til og med ei eigen gudinne for ølbrygging, Ninkasi. Arkeologar har funne ein leirinskripsjon med ei hymne til Ninkasi, som òg gir oppskrifta på sumerisk øl.
2600 f.Kr.
Dei gamle egyptarane (og sikkert mange andre) ser at levande gjærceller kan omsetje sukkeret i korn når det var vatn til stades, og at desse cellene kan produsere karbondioksid (CO2), som får brødet til å heve seg, eller alkohol, som får øl til å bli ein sterk drikk, alt etter kva høve gjærcellene får lov til å leve under. Ost er eit anna næringsmiddel som har blitt framstilt ved hjelp av mikroorganismar i fleire tusen år.
1000 f.Kr.
Den første primitive vaksinen blir brukt mot koppar i Kina. Koppar er ein veldig farleg sjukdom som skuldast koppevirus. Kinesarane laga rift i huda til ein frisk person og gnei inn puss frå ein person med koppar, eller dei påførde kopparpusset på ein bomullsdott og putta han i nasen på personen som skulle vaksinerast. Dei som overlevde denne behandlinga, blei immune mot koppar. Etter nesten 3000 år kom vaksineprinsippet til Europa.
1590
Mikroskopet blir funne opp av den nederlandske optikaren Zacharias Janssen. Dette blir særs viktig for den vidare utviklinga av vitskap fordi ein får sjansen til å studere prosessar på mikronivå.
1665
Ved hjelp av mikroskopet oppdagar briten Robert Hooke plantecella på eit snitt av ein flaskekork. Det blir sagt at plantecellene minna han om cellene til munkane, og at det var derfor han ga dei namnet «celler».
1674
Nederlandske Anton van Leeuwenhoek oppdagar mikroorganismane. Van Leeuwenhoek bruker mikroskopet for å studere livssyklusen til fleire små dyr. Han er den første som ser og skildrar bakteriar. Han oppdagar dessutan sædcellene og beskriv dei som små ormar.
1796
Den britiske legen Edvard Jenner lagar den første moderne vaksine, ei koppevaksine basert på kukoppar (ein mild variant av kopparvirus). Ordet vaksine stammar frå det latinske vaccina – kukoppar, vacca tyder ku. Utover på 1800-talet og 1900-talet blir det utvikla og teke i bruk vaksinar mot stadig nye sjukdommar.
1859
Charles Darwin gir ut «On the Origin of Species by Means of Natural Selection». Dette verket blir svært viktig for forståinga vår av evolusjon og biologi.
1865
Den austerrikske munken Gregor Johann Mendel, «genetikkens far», formulerer arvelovene. Han studerer erteplanta og kjem fram til at eigenskapar blir nedarva gjennom det vi i dag kjenner som gen, og at kvart trekk blir bestemt av to faktorar, der den eine er arva frå mor og den andre frå far. Han ser òg at nokre trekk er dominante, mens andre er recessive. Han legg til grunn at kjønnscellene berre har halvparten så mange gen som vanlege celler. Det tek lang tid før resten av verda forstår kor viktige desse funna er.
1869
I 1869 blir DNA for første gong identifisert. Det er den 25 år gamle sveitsaren Johann Friedreich Miescher som oppdagar DNA-et mens han studerer fosforrike koplingar i cellekjerna til blodceller. Han kallar koplinga «nuclein» sidan han starta med cellekjerna.
1909
Det som Gregor Mendel omtalte som faktorar som skuldast arv, blir til «gen» i 1909. Det nye omgrepet kjem frå den danske botanikaren Wilhelm Johannsen.
1928
Den britiske bakteriologen Frederick Griffith publiserer i 1928 dei første resultata som peiker mot at DNA er det genetiske materialet. Griffith viser at sjukdomsgivande bakteriar ikkje tek livet av mus dersom dei blir injiserte saman med varmeinaktiverte sjukdomsgivande bakteriar.
Penicillin blir oppdaga når Alexander Fleming finn ut at muggsoppen Penicillium notatum skil ut eit stoff som hemmar veksten til bakteriar. Han kallar stoffet penicillin. Seinare isolerer andre forskarar penicillinet. I 1941 blir penicillin for første gong prøvd ut på såra soldatar. Utover 1940-åra blir det sett i gang storproduksjon av antibiotika, noko som revolusjonerer folkehelsa.
Dei første forsøka med sæddonasjon i Noreg blei gjennomførte på 1920-talet. Dette var i privat regi.
1934
Noreg vedtok ei steriliseringslov som opna for å sterilisere «sinnssjuke» og «åndssvake» med tvang. Lova var influert av såkalla eugenistiske idear, som går tilbake til Francis Galton i 1883. Eugenikk handla om at samfunnet kunne bli betre ved at personar med det ein trudde var gode arveeigenskapar, burde få fleire barn enn dei med dårlege arveeigenskapar. Då den norske steriliseringslova blei oppheva i 1977, hadde i alt 2100 personar blitt steriliserte ved tvang (Store norske leksikon).
1944
Studiar av bakteriar viser at arvematerialet består av DNA. Først i 1952 blir dette allment akseptert. Då blir det vist at virus infiserer bakteriar med DNA (og ikkje protein).
Osvald Avery jobbar i USA og ser nærmare på forskinga til Griffith (frå 1928) og publiserer i 1944 ein banebrytande studie. Avery gjentek forsøket til Griffith, men bruker reint isolert DNA. Dette var det første solide beviset på at det genetiske materialet er DNA og ikkje protein.
1950
Biokjemikaren Erwin Chargaff viser i 1950 at det er nøyaktig like mange guanin(G)- som cytosin(C)-basar og like mange adenin(A)- som tymidin(T)-basar. Tidlegare hadde ein trudd at det var like mykje av alle dei fire basane, og at den vesle forskjellen ein ofte såg, kom av unøyaktige målingar.
1951
Rosalind Franklin jobbar i London og undersøker DNA-strukturar med røntgenstrålar. Ho tek i 1951 eit bilde av DNA-et som tyder på at DNA har form som ein spiral. Ein kollega av Franklin, Maurice Wilkins, viser bildet til James Watson (sjå 1953), truleg utan løyve frå Franklin. Rosalind Franklin døyr berre 37 år gammal av eggstokkreft.
1953
25. april 1953 publiserer James Watson og Francis Crick den no verdskjende artikkelen sin, der dei beskriv ein modell av DNA-molekylet. Dei foreslår at DNA består av ein dobbel spiral (dobbelheliks), der to trådar går i motsett retning, at basane peiker innover, og at A-T og G-C utgjer basepar. Vi veit i dag at dei hadde rett.
1956
Ein oppdagar at det normale for menneske er å ha 46 kromosom. Oppdaginga opnar for å studere samanhengen mellom kromosomavvik og ulike sjukdommar og tilstandar.
Den første beinmargstransplantasjonen blir gjennomført i USA under leiing av E. Donnall Thomas, som i 1990 fekk Nobel-pris for arbeidet.
1966
Ein forstår den genetiske koden. Det vil seie at ein no veit korleis koden i DNA-molekylet blir omsett til protein.
1972
Genspleising er ein realitet. Amerikanaren Paul Berg konstruerer eit DNA-molekyl som er samansett av gen frå eit virus og ein bakterie. Dette markerer starten på genteknologien.
Kvinneklinikken på Rikshospitalet i Oslo etablerer eit offentleg tilbod om assistert befrukting.
1974
National Academy of Science opprettar ein komité leidd av Paul Berg. Det berømte «Berg-brevet» (Potential Biohazards of Recombinate DNA Molecules) blir publisert i tidsskrifta Nature og Science. I brevet blei det foreslått eit moratorium mot å overføre gen mellom ulike organismar.
1975
På eit internasjonalt forskartoppmøte i USA (Asilomar-møtet) blir moratoriet erstatta med retningslinjer for forsvarleg bruk av rekombinant DNA-teknologi.
1977
Den britiske biokjemikaren Fredrik Sanger utviklar ein metode (Sanger-sekvensering) for å lese DNA. Han fekk Nobel-prisen i 1980 for arbeidet og metoden, som blir brukt den dag i dag.
1978
Verdas første prøverøyrsbarn blir født i Storbritannia.
Bakteriar som har fått sett inn insulin-gen frå menneske, blir brukte til å produsere insulin som kan brukast av diabetikarar.
1980
Framand DNA (DNA frå ein annan art) blir for første gong sett inn i planteceller.
1981
DNA-analysar blir for første gong brukte til å stille diagnose på eit menneskefoster.
1982
I USA blir for første gong framande gen (gen frå ein annan art) overførte til eit dyr (ei mus). I Kina ser den første klona fisken dagens lys, ei gyllen karpe.
1983
Første «knockout-mus» (mus der eit gen blir slått ut) blir laga.
1984
Det første prøverøyrsbarnet blir født i Noreg. Foreldra har fått behandling i utlandet. Året etter blir det første prøverøyrsbarnet der foreldra har fått behandling i Noreg, født.
1985
Ei DNA-«kopimaskin» – PCR-teknologien – blir funnen opp. Med PCR-metoden kan ein kopiere opp utvalde delar av DNA der DNA-sekvensen er kjend. Dette gjorde det mogleg å samanlikne gensekvensar hjå individ på ein meir effektiv måte og for eksempel finne genfeil som gir sjukdom. Dette gjer det òg mogleg å analysere det som tidlegare var «for små» mengder DNA frå biologiske prøvar og spor. Metoden er framleis eit særs viktig verktøy både innan diagnostikk, forsking og politietterforsking.
1988
DNA-bevis blei for første gong brukt i ei norsk rettssak, i ei valdtektssak.
1990
Det første barnet som er eit resultat av preimplantasjonsdiagnostikk (PGD) – gentesting av befrukta egg – blir født. PGD blir brukt til å unngå kjønnsbunden sjukdom som berre rammar gutar, ved å velje ut befrukta egg som vil bli til jenter.
Ei fire år gammal amerikansk jente som lir av ein alvorleg immunsviktsjukdom (SCID), blir frisk ved hjelp av genterapi. Seinare er det vist at nokre av dei første som fekk denne forma for genterapi, har utvikla blodkreft.
Kartlegginga av det humane genomet startar. Det internasjonale samarbeidsprosjektet Human Genome Project (HUGO) har som mål å finne rekkefølga til dei 3,2 milliardane byggesteinane i mennesket sitt genom (sjå òg 2003).
Bioteknologiutvalget leverer NOU 1990:1 Moderne bioteknologi – Sikkerhet, helse og miljø. Utvalet fekk i oppgåve av regjeringa å greie ut om bruk av moderne bioteknologi på planter, dyr og mikroorganismar, spesielt dei miljø- og tryggleiksmessige sidene. Utgreiinga til utvalet danna mykje av grunnlaget for genteknologilova som seinare blei vedteken.
1991
Bioteknologirådet blir oppretta 1. april (heitte Bioteknologinemnda fram til 1. juni 2014).
1992
Stortingsmelding nr. 25 Om mennesker og bioteknologi. Stortingsmeldinga danna mykje av grunnlaget for Lov om humanmedisinsk bruk av bioteknologi (bioteknologilova), som seinare blei vedteken.
1993
Stortinget vedtek Lov om framstilling og bruk av genmodifiserte organismer m.m. (genteknologilova).
1994
Tomaten FlavrSavr i USA blir verdas første genmodifiserte plante for sal i butikk.
Stortinget vedtek Lov om humanmedisinsk bruk av bioteknologi (bioteknologilova).
1995
Genomet til ein frittlevande organisme blir for første gong kartlagt – bakterien Haemophilus influenzaes (1 830 137 basepar), som kan gi alvorleg infeksjon hjå barn.
Embryonale stamceller blir isolerte frå apar.
1997
Kloninga av sauen Dolly blir kjend. Dolly, fødd 5. juli 1996, er det første klona pattedyret.
1998
EU-direktiv 98/44/EF Rettslig vern av bioteknologiske oppfinnelser forbyr patentering av menneske og metodar for kloning av menneske.
2000
Grisar blir klona. Ein håper å kunne bruke dei til å lage organ til menneske (såkalla xenotransplantasjon). I ettertid har det vist seg at dette ikkje er så enkelt som teorien tilsa.
Forskinga bak Golden Rice blir publisert i Science. Rissorten er genmodifisert for å produsere meir provitamin A, som blir omdanna til vitamin A i kroppen. Dette for å kunne unngå at feilernærte barn blir blinde.
Verdas første donorsøsken, Adam Nash, blir født i USA. Han har ei søster som lir av Fanconi anemi. Foreldra fekk testa befrukta egg ved hjelp av preimplantasjonsdiagnostikk (PGD), slik at dei kunne få eit barn som kunne donere vev til dottera.
FamilyTreeDNA (FTDNA) er det første selskapet i USA som tilbyr genetiske sjølvtestar for slektskap.
2002
Genomet til ris blir publisert. Ris er hovudmatkjelde for to tredjedelar av verdas befolkning og er det første kornslaget som får genomet sitt sekvensert.
2003
Etter 13 år kan ein publisere resultata frå arbeidet der laboratorium i meir enn 80 land gjennom Human Genome Project har prøvd å sekvensere det humane genomet. Forskarane blei mellom anna overraska over at mennesket berre har om lag 25 000 gen.
Den genmodifiserte fisken GloFish kjem på marknaden i USA. Dette er ein patentert, genmodifisert sebrafisk som lyser i nærvær av forureining. Den første av desse fiskane blei utvikla i Singapore i 1999.
Stortinget vedtek ny bioteknologilov som erstattar lova frå 1994. Stortinget ber regjeringa om å evaluere lova etter fem år. Lagring av ubefrukta egg og eggstokkvev blir no tillate i Noreg. Det blir innført totalforbod mot forsking på befrukta egg og stamcellelinjer utvikla frå befrukta egg (såkalla embryonale stamcellelinjer). Tilgangen til å ta i bruk gentesting av befrukta egg, såkalla preimplantasjonsdiagnostikk (PGD), blir innskrenka. PGD blir berre tillate ved alvorleg, arveleg, kjønnsbunden sjukdom.
2004
Det blir oppretta ei dispensasjonsnemnd som kan gi dispensasjon til bruk av PGD ved arveleg, alvorleg sjukdom. Nemnda kan òg vurdere om ein skal få lage såkalla donorsøsken, eller redningssøsken, som kan donere stamceller til eit sjukt søsken. Dette skjer etter stor mediemerksemd rundt ei enkeltsak, der eit par ønskte å få eit barn som kunne vere donor for eit sjukt søsken.
2005
Noreg gjer ei endring i bioteknologilova, slik at sæddonor ikkje lenger kan vere anonym, og barn som blei til ved sæddonasjon, får rett til å få opplyst identiteten til den biologiske faren deira når dei blir 18 år.
2006
Den japanske forskaren Shinya Yamanaka oppdaga korleis ein kan omdanne spesialiserte celler som hudceller til pluripotente stamceller (IPS-celler), det vil seie stamceller som kan bli alle typar celler. IPS-celler gjer det mogleg å produsere ulike typar stamceller basert på celler henta frå pasienten som treng behandling. Yamanaka fekk i 2012 Nobel-prisen i medisin for oppdaginga.
2008
Genomet til soyaplanten er ferdig sekvensert, men det blir ikkje publisert før i 2010.
I Noreg blir assistert befrukting tillate for gifte av same kjønn (som følge av endringar i ekteskapslova). Dette var første gongen assistert befrukting blei tillate utan medisinsk årsak.
Det blir opna for forsking på befrukta egg som er til overs etter assistert befrukting. Det gjer det for første gong mogleg å forske på embryonale stamceller i Noreg.
2009
Det blir publisert bevis for at Golden Rice verkar.
Maisgenomet blir publisert.
Verdas første mus laga frå ei hudcelle blir fødd. Musa fekk namnet Tiny og var laga med omprogrammerte IPS-celler.
2010
Forskarar ved J. Craig Venter Institute lagar den første syntetiske bakterien, Synthia.
2011
Helsedirektoratet og Bioteknologirådet leverer kvar sin rapport til arbeidet med evaluering av bioteknologilova.
2012
Den japanske forskaren Shinya Yamanaka får Nobel-prisen i medisin for oppdaginga av at spesialiserte celler kan omprogrammerast til pluripotente stamceller (IPS-celler).
Japanske forskarar lagar eggceller frå stamceller frå mus og befruktar dei med sædceller. Resultatet er levedyktige, friske mus.
Genredigering med Crispr blir demonstrert for første gong i laboratorieforsøk, først av forskargruppene til Jennifer Doudna og Emmanuelle Charpentier, og like etter av gruppa til Virginius Šikšnys.
2013
For første gong blir ein såkalla terapeutisk kreftvaksine, som bruker levande menneskeceller, godkjend for bruk i Europa. Vaksinen, som blir marknadsført under namnet Provenge, blir brukt til å behandle pasientar med prostatakreft.
Genredigering med Crispr i høgareståande organismar blir demonstrert for første gong, både i mus i forskargruppa til Feng Zhang og i menneskeceller i forskargruppa til George Church.
2015
Det blir for første gong vist i laboratoriet at gendrivarar verkar på gjærceller, bananfluger og malariamygg.
2016
For første gong har japanske forskarar laga befruktingsdyktige egg på laboratoriet ved å ta ein liten del frå halen til ei mus og programmere om cellene til å bli såkalla pluripotente stamceller. Deretter blei stamcellene dyrka saman med celler frå eggstokkvev i laboratorium. Desse cellene utvikla seg til modne egg.
I Kina testar ein for første gong behandlingar der genredigeringsmetoden Crispr blir brukt på menneske. Immunceller til lungekreftpasientar blir endra for å kunne kjenne att og drepe kreftceller. På same tid gir styresmaktene i USA klarsignal til å bruke Crispr for å behandle genetisk augesjukdom som gjer folk blinde. Og Europa vil prøve ut Crispr på pasientar med blodsjukdommen beta-talassemi.
Den første genmodifiserte laksen i verda blir godkjend for sal. Laksen, kalla AquAdvantage, er genmodifisert slik at han veks raskare. Laksen blir seld i butikkar i Canada, men utan å vere merkt som eit GMO-produkt. Selskapet AquaBounty hadde då vore igjennom ein lang godkjenningsprosess sidan AquAdvantage-laksen blei utvikla allereie i 1989.
2017
I Kina blir dei første klona høgareståande pattedyra fødde, nemleg makake-apane Zhong Zhong og Hua Hua.
Noreg legg ned forbod mot fire EU-godkjende GMO-ar: tre rapsplanter og éin mais. Rapsplantene blir forbodne av omsyn til naturen, mens regjeringa seier nei til maisen ut frå etiske motførestillingar. Fem genmodifiserte nelliktypar med endra blomsterfarge blir tillatne.
2017 blir omtalt som gjennombrotsåret for genetiske sjølvtestar.
Menneskerettsorganisasjonen Human Rights Watch rapporterer om omfattande DNA-testing med tvang i Kina. I provinsen Xinjiang er DNA-testing ein del av overvaking og undertrykking av den muslimske minoriteten, uighurane. New York Times skriv òg om saka. Kina har verdas største DNA-database, som i 2016 hadde DNA frå over 40 millionar individ.
2018
Den kinesiske forskaren He Jiankui hevdar at dei første genredigerte barna, tvillingjentene Lulu og Nana, er fødde i Kina.
Stortinget handsamar Stortingsmelding nr. 39 Evaluering av bioteknologilova.
Politi i USA tek i bruk søk i private DNA-register og arresterer Joseph DeAngelo, kjend som «The Golden State Killer», mistenkt for 13 drap og fleire overgrep i perioden 1975–1986.
EU-domstolen seier at alle genredigerte plantar og dyr juridisk sett er GMO og fell inn under EU sine GMO-reguleringar.
Bioteknologirådet kjem med forslag for å mjuke opp regelverket for utsetting av genmodifiserte organismar og tilrår regjeringa å opprette eit offentleg utval for å sjå på forslag til endring i genteknologilova.
2019
Regjeringa, som består av FrP, Høgre, Venstre og KrF, sender forslag til endringar i bioteknologilova til Stortinget i desember (Prop. 34 L.). Lovendringane dei foreslo, var mellom anna desse:
* At foreldre pliktar å fortelje barn om dei har blitt til ved hjelp av donor. Aldersgrensa for når barnet har rett til å få vite identiteten til donor, blei endra frå 18 til 15 år.
* Å innføre ei plikt til å legge fram ein barneomsorgsattest for alle par som søker assistert befruktning.
2020
Stortinget held fram med å handsame regjeringa sitt forslag til endringar i bioteknologilova (Prop. 34 L). Så går FrP ut av regjering. Opposisjonen (AP, SV og FrP) varslar då omkamp på tema i lova som ikkje var med i det opphavlege forslaget til endringar i bioteknologilova frå 2019. Våren 2020 vedtek Stortingsfleirtalet fleire endringar i bioteknologilova, mellom anna desse:
* Ja til eggdonasjon etter same retningslinjer som ved sæddonasjon.
* Ja til at einslege skal få rett til assistert befrukting.
* Ultralyd med tilleggsundersøking som kan avdekke alvorleg sjukdom eller skade hos fosteret, blir eit tilbod til alle kvinner i første trimester gjennom den offentlege svangerskapsomsorga.
* Non-invasiv prenatal test (NIPT) blir tilbydd til alle kvinner som har krav på fosterdiagnostikk, eller ved funn på tidleg ultralyd med tilleggsundersøking, uavhengig av kvinna sin alder. NIPT blir òg tillate å utføre i Noreg for alle andre gravide kvinner, men mot eigenbetaling.
* Stortingsfleirtalet seier ja til at friske kvinner, mot eigenbetaling, kan få lagre ubefrukta egg.
Du kan lese om alle endringane i bioteknologilova her.
Svensk politi oppklarer eit dobbeltdrap frå 2004 etter bruk av private DNA-databasar for slektskap.
Nobel-prisen i kjemi blir tildelt franske Emmanuelle Charpentier og amerikanske Jennifer Doudna for arbeidet med genredigeringsverktøyet Crispr.
Regjeringa set ned eit offentleg utval (NOU) som skal gi tilrådingar om endringar i genteknologilova (Genteknologiutvalet).
Justis- og beredskapsdepartementet skriv i eit brev til Bioteknologirådet at nye DNA-metodar i politiarbeid (som bruk av private slektskapsdatabasar) ikkje er i strid med norsk lov. Departementet ber Riksadvokaten om å komme med tilrådingar.
2021
Den genmodifiserte laksen AquAdvantage kjem for sal i butikk i USA og blir merkt som GMO. Laksen er genmodifisert slik at han veks raskare. Laksen har vorte selt i Canada sidan 2015, men då ikkje merkt som GMO.
Endringane i Bioteknologilova tredde i kraft 1. januar 2021. Nye tilbod, mellom anna ultralyd i første trimester og eggdonasjon, var likevel ikkje tilgjengeleg med ein gong. Det skuldast mellom anna behov for å utarbeide retningslinjer, lære opp helsepersonell over heile landet og kjøpe inn nytt medisinsk utstyr
EU startar ein høyring om genredigerte plantar bør ha ei anna regulering enn reguleringa for andre GMO-ar.
Genredigeringsmetoden Crispr blir brukt direkte i pasientar for første gong som del av ein klinisk studie. Behandlinga blei gitt til pasientar med Transtyretin amyloidose, ein livstruande sjukdom som skuldast at feildanna protein, transtyretin, samlar seg opp i vev som nervar og hjarte. Behandlinga skal minske produksjon av proteinet.
Medisinen Zolgensma blir godkjend i Noreg for born som får diagnosen Spinal muskelatrofi (SMA). Zolgensma er ei genterapibehandling som blir gitt i éin dose, der pasientar med SMA får sprøyta friske gen inn i kroppen. Ei amerikansk og ei australsk forskargruppe har klart å lage strukturar som liknar ein blastocyst, eit tidleg stadium i utviklinga frå celle til menneske. For å skilje cellestrukturen frå blastocysten har dei gitt dei namnet blastoidar eller iBlastoidar.
2023
Verdas første Crispr-genterapi, Casgevy, vart godkjend. Terapien tar opp att hemoglobinproduksjon hos dei fleste pasientane med sigdcellesjukdom og betatalassemi, slik at den lindrar symptoma på sjukdom. Godkjenninga er ein viktig milepæl for den nobelprisvinnande Crispr-teknologien.
England vedtar, som første europeiske land, ein meir liberal lov som gjer det enklare å utvikle og selje genredigerte organismar og produkt. Den nye loven, Genetic Technology (Precision Breeding) Bill, gjelde genredigerte organismar utan DNA frå andre arter. Loven omfattar planter og dyr, men ikkje mikroorganismar.
Katalin Karikó and Drew Weissman mottar nobelprisen i medisin for deira oppdagingar som bidrog til utvikling av effektive mRNA-vaksiner mot covid-19.
Innhaldet på denne sida vart sist oppdatert i mai 2024. Er det noko du saknar på tidlinja? Send e-post og fortell oss om det.
